[Nettime-nl] Second Life en wetenschappelijk onderzoek

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

Second Life en wetenschappelijk onderzoek

http://www.scienceguide.nl/article.asp?articleid=103438#intro

De verwachtingen ten aanzien van virtuele werelden zijn hoog gespannen. 
Veel artikelen die over virtuele werelden worden geschreven eindigen 
met de conclusie dat ons echte en virtuele leven steeds meer door 
elkaar zullen gaan lopen. Om meer inzicht te krijgen in de invloed van 
virtuele werelden op ons leven hebben DNBmedia en de Vrije Universiteit 
(VU) afgesproken wetenschappelijk onderzoek te gaan uitvoeren.

Toen de Vrije Universiteit (VU) kenbaar maakte als eerste Nederlandse 
universiteit de deuren van een virtuele campus in Second Life te openen 
bleek dit groot nieuws te zijn. Grote landelijke dagbladen besteedden 
aandacht aan onze stap naar de virtuele wereld, en het RTL4-nieuws en 
het AT5-journaal weidden zelfs een item aan onze virtuele aanwezigheid 
in hun ‘prime time’ nieuwsuitzendingen. Naar aanleiding van deze 
publiciteit werd de volgende vraag regelmatig aan ons gesteld: ‘Heeft 
de VU een vestiging in Second Life geopend om publicitaire redenen?’ 
Ondanks het feit dat we positieve publiciteit natuurlijk niet schuwen, 
we hebben immers zelf een persbericht de wereld in gestuurd, ging het 
ons zeker niet primair om de publiciteit. Voor de VU was de stap naar 
Second Life een vanzelfsprekendheid. Niet alleen omdat wij als VU graag 
innoverend zijn in ons onderwijs en onderzoek, maar vooral omdat wij 
als kennisinstituut al jaren onderzoek doen in en naar virtuele 
werelden.

Voor de kenners: VU onderzoekers waren ruim tien jaar geleden al actief 
in AlphaWorld en ook de Digitale Stad Amsterdam is voor ons geen 
onbekend terrein. Maar het past natuurlijk ook binnen de 
verantwoordelijkheid van een universiteit om een relevant 
maatschappelijk fenomeen, zoals de opkomst van virtuele werelden, te 
bestuderen. De vraag rijst nu: wat voor soort wetenschappelijk 
onderzoek doet de VU in virtuele werelden? Het antwoord op deze vraag 
is heel divers en afhankelijk van de gekozen invalshoek. Binnen de 
faculteit Sociale Wetenschappen bijvoorbeeld, wordt veel onderzoek 
gedaan naar de invloed van virtuele werelden op menselijk gedrag. Hier 
zijn onderzoekers bezig met het beantwoorden van vragen als: zijn 
virtuele werelden verslavend; hoe communiceren mensen in virtuele 
werelden; in hoeverre identificeren mensen zich met hun avatar? Binnen 
de faculteit Rechten wordt onder andere onderzoek gedaan naar de 
juridische consequenties van menselijk handelen in virtuele werelden. 
Onderzoekers van de faculteit Exacte Wetenschappen bouwen zelfs eigen 
virtuele werelden en doen experimenten met avatars die zich gedragen op 
basis van kunstmatige intelligentie. Binnen de faculteit der 
Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde wordt er ook onderzoek 
gedaan naar virtuele werelden. Bijvoorbeeld naar de invloed van 
virtuele werelden op ons gedrag als consumenten. Onderzoeksvragen die 
hier centraal staan zijn onder andere: waarom begeven mensen zich in 
virtuele werelden; is het voor ondernemingen interessant om aanwezig te 
zijn in virtuele werelden; hoe maken consumenten keuzes in een virtuele 
omgeving? Voor de goede orde: bovenstaande opsomming is slechts een 
greep uit al het onderzoek over virtuele werelden wat aan de VU wordt 
uitgevoerd. Dat ons wetenschappelijk onderzoek deels wordt gefinancierd 
door de Europese Unie geeft aan dat ook de Europese overheid virtuele 
werelden als een serieus fenomeen beschouwt.

Als we ervan uitgaan dat virtuele werelden een steeds belangrijker 
onderdeel van ons dagelijks leven zullen worden dan zal naar 
verwachting ook het aantal vragen over het effect, de toepassing, 
invloed, nut etc. ervan toenemen. Wetenschappelijk onderzoek kan 
bijdragen aan het beantwoorden van deze vragen. Maar dit niet alleen. 
Een ieder die Second Life in het nieuws heeft gevolgd weet dat er 
regelmatig zeer ongenuanceerd over virtuele werelden wordt gedacht en 
gediscussieerd. Kernwoorden die in dit kader regelmatig terugkomen 
zijn: gokken, porno en verslaving. Dit is natuurlijk jammer, aangezien 
een te sterke focus op de negatieve aspecten kan veroorzaken dat de 
potentie van virtuele werelden om op een positieve wijze bij te dragen 
aan ons leven onderbelicht blijft. Degelijk onderzoek kan bijdragen aan 
het structureren en nuanceren van de discussies over virtuele werelden 
in het algemeen en Second Life in het bijzonder.

DNBmedia en de Vrije Universiteit zullen komende tijd nauw samenwerken 
op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Op dit moment wordt door 
beide organisaties hard gewerkt aan verschillende onderzoeksprojecten. 
In dit onderzoek kunt u een sleutelrol vervullen. Het idee is om u 
actief te betrekken bij ons onderzoek. Wij vragen niet alleen om uw 
medewerking, maar bieden in ruil ook interessante bijeenkomsten waar de 
resultaten van ons, en wellicht ook ander onderzoek, zullen worden 
gepresenteerd. DNBmedia en de Vrije Universiteit hebben afgesproken om 
op gezette tijden bijeenkomsten te organiseren waarin onderzoek over 
virtuele werelden centraal zal staan. Houd u mail dus goed in de gaten, 
want binnenkort volgt er meer informatie over onze gezamenlijke 
onderzoeksprojecten.

Dr Frans Feldberg, universitair docent Informatiekunde en projectleider 
Second Life Vrije Universiteit Amsterdam. 
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).